Zoetstoffen zoals aspartaam zitten komen voor in frisdrank, desserts en andere producten waar normaal suiker in zit. Echter, Aspartaam en andere zoetstoffen worden vaak gelinkt aan kanker. Maar is dit ook werkelijk zo?
De meest gebruikte zoetstof is veruit aspartaam (E951). Aspartaam werd ontdekt midden jaren zestig. Het werd verkocht onder de naam Nutrasweet, en wordt vandaag nog steeds onder de naam verkocht. Bij ons wordt aspartaam onder verschillende merken verkocht, zoals Candarel en Natrena.
Vanaf 1981 mag aspartaam gebruikt worden in voedsel. In 1982 brengt Coca Cola het product Diet Coke of Coca Cola Light op de markt met aspartaam als zoetmiddel. Het gigantische succes zet ook andere voedingsproducenten aan om aspartaam te gaan gebruiken.
Schadelijke effecten aspartaam
In 1995 komen plots de eerste berichten over schadelijke effecten van zoetstoffen. Dit aangevuurd door een zekere Nancy Markle. Deze vrouw had een uitgebreide toespraak gehouden voor het World Environmental Conference on Aspartame. Ze linkte daar aandoeningen als kanker, trombose, Multiple Sclerose en duizeligheid aan aspartaam. De reden was dat tijdens de spijvertering aspartaam deels wordt omgezet in Methanol. En volgens Markle was methanol de oorzaak van aandoeningen als MS en kanker.
Markle heeft nooit die toespraak gehouden. Markle bestond zelfs niet. De waarheid: ene zekere Betty Martini schreef een brief in naam van Markle waarin ze sprak dat Markle de toespraak had gehouden. Dit gebeurde echter in de absolute kinderjaren van het internet. De brief kwam terecht op allerlei fora en werd veelvuldig doorgestuurd als kettingmail. Het is het klassieke recept voor een internet hoax, een broodje-aapverhaal. Maar wel een verhaal met vergaande gevolgen.
Het bekende en betrouwbare Britse wetenschappelijk tijdschrift The Lancet bracht in 1999 naar buiten dat meer dan 6.000 websites aspartaam linkten aan de aandoeningen die Markle had aangehaald in haar brief. Haast geen enkel van die websites bracht hiervoor wetenschappelijk onderzoek naar voren.
Fenylalanine, asparaginezuur en methanol
Maar waarom ging Markle zo tekeer tegen methanol? En waarom werd het zo gretig over genomen? Daarvoor moeten we kijken wat aspartaam doet bij consumptie. Eens in ons lichaam valt aspartaam uit in 2 natuurlijke aminozuren: fenylalanine en asparaginezuur. Daarbij komt ook methanol vrij. Het is die methanol waar Markle in haar brief zo tegen tekeer ging.
Methanol in grote hoeveelheden is inderdaad gevaarlijk voor ons lichaam. Echter, de methanol die vrijkomt bij het afbreken van aspartaam is te verwaarlozen. Zeker wanneer je het vergelijkt met methanol die vrijkomt bij afbraak van voedingsmiddelen als groenten en fruit. Een vergelijk: de methanol die vrijkomt bij de afbraak van een glas fruitsap is 12 x groter dan die bij een glas cola light.
De methanol oxideert vervolgens in formaldehyde, wat inderdaad een kankerverwekkende stof is. Dit klinkt misschien angstaanjagend, maar ons lichaam krijgt dagelijks meer dan 1.000 meer formaldehyde binnen dan via aspartaam. Denk aan groenten, fruit en tomaten. Dat aandeel stijgt spectaculair wanneer alcohol gedronken wordt zoals bier, wijn en sterkedrank.
Ook over fenylalanine bestaan veel twijfels en angsten. Zo zou het kunnen leiden tot hersenschade of depressies. Fenylalanine kan inderdaad bij een beperkt aantal mensen in combinatie met heel hoge dosissen voor problemen zorgen. Het gaat dan om de mensen die lijden aan PKU (fenylketonurie).
Bij deze mensen is er een gemis aan een enzym. Hierdoor zetten zij fenylalanine niet verder om tot tyrosine. Hierdoor komt er een teveel aan fenylalanine in het lichaam wat uiteindelijk kan leiden tot schade. Hierdoor staat er op producten die die aspartaam bevatten dat zij een bron van fenylalanine zijn. Echter 5 mensen op 100.000 lijden aan PKU. En een glas melk bevat 8 x meer fenylalanine dan een glas Coke Zero.
Onderzoek in Europa en USA
De EFSA, de European Food Security Authority, bracht op 10 december 2013 een rapport naar buiten waarbij het nogmaals eerdere onderzoeken naar aspartaam bekeek. Het ging daarbij om onderzoek bij zowel dieren als mensen. Er is geen enkel bewijs dat aspartaam kankerverwekkend is.
Voor alle zekerheid gaf de EFSA richtlijnen mee voor wat maximum mag. Dat komt neer op 40 milligram aspartaam per kg lichaamsgewicht per dag. Voor een volwassen persoon komt dat neer op 17 glazen, voor een kind maximum dertien glazen. Een hogere dosis is niet meteen levensbedreigend maar een te hoge inname van een bepaalde stof is nooit goed. Zie ook de studies over een teveel aan vitamines.
Het FDA, het Federal Food and Drug administration in Amerika geeft op zijn website aan dat aspartaam een van de meest onderzochte stoffen is in de geschiedenis van voedselonderzoek. En ook het FDA concludeert dat er geen risico is voor de gezondheid.
